Psikolog Kime Denir?

Bu serimizin bir önceki yazısında psikolojinin ne olduğundan bahsetmiştik.

bkz:  https://www.blogtanbiseyler.com/psikoloji-nedir-2/#PSIKOLOJI-NEDIR

Bir bilim dalı olarak psikoloji, insan zihninin ve onun geniş kapsamlı işlevlerinin ve etkilerinin incelenmesi şeklinde özetlenebilir. Bu bilim dalına katkıda bulunan araştırmacılar psikolojinin çeşitli alanlarında uzmanlaşmışlardır. Bu şekilde geniş davranış yelpazelerini inceleyen uzmanlaşmış kişiler psikologlardır.

Psikolog Ne Yapar?

Bir psikolog, nasıl düşündüğümüzü, hissettiğimizi ve nasıl davrandığımızı bilimsel bir bakış açısıyla inceler ve bu bilgiyi insanların davranışlarını anlamasına, açıklamasına ve değiştirmesine yardımcı olmak için kullanır. Ülkemizde psikoloji lisans programından mezun bireyler psikolog unvanı alırlar. Daha sonra yüksek lisans sürecinde psikolojinin bir alt alanında uzmanlaşarak “uzman psikolog” unvanı hak edilir. Örnek vermek gerekirse; klinik psikoloji yüksek lisans programından mezun olan kişiler “klinik psikolog”, gelişim psikolojisi yüksek lisans programından mezun kimseler, “gelişim psikoloğu“, adli psikoloji yüksek lisans programından mezun kimseler, “adli psikolog” unvanı alırlar.

Her psikolog terapi yapmaz; terapi yapmak için klinik psikoloji alanında eğitim alması, süpervizyon alması, geçerli mercilerden onam alması gerekmektedir. Terapi alanında gerekli tecrübe ve donanıma sahip, onaylanmış kişiler psikoterapist olurlar. Fakat örneğin bir bilişsel psikologtan, psikolog olmasına rağmen, terapi yapıyor olmasını bekleyemeyebilirsiniz. Bu durum, seçtiğiniz uzmanlık dalına bağlıdır.

Söz konusu psikoloji lisans veya yüksek lisans programlarından eğitim almayan kimselerin psikoterapiye dair vaatler vermesi ve kendine psikolog sıfatı vermesi etik dışıdır. Bu kişiler yetkin olmamakla birlikte, yanlış ellere geçen bir neşter gibi, akıl sağlığında iyileşmesi çok güç olan yaralar açabilirler.

   Akıl sağlığı uzmanınızdan psikolojik destek almadan önce onun yetkinliğini sorgulamayı ve öğrenim geçmişini incelemeyi ihmal etmeyiniz.

Bazı psikologlar, öncelikle üniversitelerde, devlet kurumlarında ve sivil toplum kuruluşlarında araştırmacı ve öğretim üyesi olarak çalışır. Bir kısmı öncelikle hastanelerde, okullarda, kliniklerde, ıslahevlerinde, çalışan yardım programlarında ve özel ofislerde uygulayıcı olarak çalışır. Diğerleri şirketlere ve çeşitli kuruluşlara danışman olarak çalışır. Birçok psikolog hem araştırma hem de pratikte aktif olabilmektedir.

Psikologlar, insanların nasıl düşündüğü, hissettiği ve nasıl davrandığı ile ilgili çok çeşitli konularda araştırma, uygulama ve öğretimle meşgul olurlar. Çalışmaları bireyleri, grupları, aileleri ve devlet ve endüstrideki daha büyük kuruluşları içerebilir. Bazı psikologlar araştırmalarını insanlardan çok hayvanlara odaklıyor.

Psikologların Çalışma Alanları Nelerdir?

Psikologların araştırmalarına ve uygulamalarına odaklandıkları konulardan bazıları şunlardır:

• Depresyon, anksiyete, fobiler gibi akıl sağlığı tanıları
• Davranışın nörolojik, genetik, psikolojik ve sosyal belirleyicileri
• Sağlığın psikolojik belirleyicileri ve sağlık ve hastalık yönetimine katkıda bulunan psikolojik faktörler
• Psikolojik faktörlerin hastalığı önlemede ve fiziksel sağlığın korunmasındaki rolü
• Engelliliğe ve kronik hastalığa uyum
• Beyin hasarı, dejeneratif beyin hastalıkları
• Ağrının algılanması ve yönetimi
• Psikolojik faktörler ile fiziksel koşullar ve hastalık arasındaki ilişki (örn. diyabet, kalp hastalığı, felç gibi)
• Ölümcül hastalıkların ve yaşam sonu bakımının psikolojik yönlerinin yönetimi
• Bilişsel işlevler (ör. öğrenme, hafıza, problem çözme, entelektüel yetenek gibi)
• Yaşam boyu gelişimsel ve davranışsal yetenekler ve sorunlar
• Suç davranışı, suç önleme ve suç faaliyeti mağdurları ve failleri için hizmetler
• Bağımlılıklar, madde kullanımı ve kötüye kullanımı (örneğin, sigara, alkol, reçeteli ve keyif verici uyuşturucular)
• Yaşam tarzı yönetimi
• Hukuki meselelerde psikolojik faktörlerin rolü hakkında mahkeme istişareleri (örneğin kazalar)
• Karar verme mekanizması
• İşyerinde psikoloji (ör. motivasyon, liderlik, üretkenlik, pazarlama, sağlıklı işyerleri, ergonomi)
• Evlilik ve aile ilişkileri ve sorunları
• Sosyal ve kültürel davranışlar ve tutumlar
• Birey ile parçası olduğu birçok grup arasındaki ilişki (örneğin iş, aile, toplum)
• İş, okul, eğlence ve sporda / işteki performansla ilgili psikolojik faktörler

Psikolog İle Ne Zaman Görüşmeliyiz?

Bazı insanlar, birçok konuda uzun süre psikolog ile görüşür. Bazen bir kişi, bir konu hakkında daha kısa vadede, örneğin keder ve kayıpla başa çıkmakta, psikoloğa danışabilir. Bir psikoloğun rolü, genellikle ilişkiler, sosyal beceriler ve hayatınızı organize etme gibi şeyleri içerecek şekilde, zihinsel sağlık sorunlarıyla uğraşmanın ötesine uzanır. Bu sebeple de bir psikolog ile görüşmek için başınıza bir şey gelmesine gerek yoktur. Buna ne zaman ihtiyaç duyduğunuza ancak siz karar verebilirsiniz. Bir psikolog, tarafsız bir şekilde dinleyerek sorunları çözmenize yardımcı olabilir. Psikologlar etkili dinleyiciler olmak üzere eğitilirler. Psikolog ile görüşmelerinizde, sorunları açık bir şekilde ortaya çıkarmak, önceliklerinizin ne olduğunu netleştirmenize, yapılması gerekenlere odaklanmanıza yardımcı olabilir. Psikologlar ayrıca, zaman içindeki sorunları takip etmenize ve hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olabilir.

Tek kişi olarak terapi almak mümkün olduğu gibi çift ve aile terapileri de vardır. Yetişkin bireyler gibi ergen ve çocuk bireyler de terapi alabilirler, psikolog ile görüşme yapabilirler. Bunlar da yine, söz konusu uzmanın uzmanlaşma alanına bağlıdır (Örneğin yetişkinlere yönelik mi yoksa çocuklara yönelik mi eğitim görmüş?). Psikoterapistler, Bilişsel Davranışçı Terapi, Şema Terapisi, Kabul ve Kararlılık Terapisi ve Diyalektik Davranışçı Terapi gibi farklı türde terapiler sağlayabilirler.

Dört ana kritere göre psikolog seçiminde bulunabilirsiniz:

1. Görüşmek istediğiniz konular; örneğin ilişkiler, kaygı, utangaçlık, sosyal beceriler
2. Konum
3. Psikoloğun adı
4. Uygulama alanı; örneğin klinik, adli tıp, eğitim …

Psikoloğunuzla iyi bir ilişki kurmak çok önemlidir. Kendinizi rahat hissedeceğiniz bir uzmandan destek almayı seçebilirsiniz, çünkü siz ve psikolog aslında birlikte çalışacaksınız.

Referans:

Canadian Psychological Association